Edirne Antlaşması

1828 Osmanlı-Rus savaşı sonunda, Edirne'de imzalanan antlaşma
(14 Eylül 1829).
Navarin faciasından (1827) sonra
başlayan (Eylül 1828) Osmanlı-Rus savaşı aleyhimizde gelişince, barış isteği
belirdi. İngiliz ve Fransız elçilerinin teşebbüsleri ve Çarın kayınpederi Prusya
kralının gönderdiği aracının çabalarıyla, bir antlaşma hazırlığına girişildi.
1829 yılı yazında, Çarlık orduları, Balkanları aşarak, İslimiye ve Yanbolu
taraflarını zorlamaya başladı, doğuda Erzurum'u aldı. Bu sırada Edirne de
düşünce, savaşa son vermek için, İstanbul'daki Prusya elçisi, denizden
Tekirdağ'a gitti, Rus generali Dielitsch'e haber göndererek, ateşkes ilanını
sağladı, iki tarafın Edirne'de barış esaslarını görüşmelerine karar verildi. Bu
arada Edirne'nin doğusunda kalan Rus askerleri çekildiler. Daha önce,
İstanbul'daki İngiliz ve Fransız elçileri, hükümetlerinden aldıkları talimata
dayanarak, Mora'nın (Yunanistan) istiklalini (bağımsızlığını) tanıması hususunda
Babıâli'ye verdikleri resmî takrire cevap
istediler ve Bebek Köşkü'nde yapılan müzakereler sonucunda, ilgili devletlerin
evvelce Londra'da (22 Mart) aldıkları kararları kabul etmek gereği ortaya çıktı
(6 Temmuz). Bu kararlar, Yunan hükümetinin tam bağımsız bir devlet olması,
sınırlarının daha önce verilen mazbatada istenilen şekilde çizilmesi; Yunan
hükümdarlığının, müttefik devletlerde hükümran olan hanedanlardan birine mensup
olmayan bir prense asaleten verilmesi, Devlet-i Aliyye ile Yunan devleti
arasında barışın korunması, iki tarafça genel af ilanı, Yunanistan'a göç etmek
isteyen Rumlara bir yıl süre tanınması vs. gibi hükümleri, dokuz maddede
kapsamakta idi.

Askerî harekâta son verilerek, barış müzakerelerine Edirne'de başlanması
kararlaştırılınca, Babıâli tarafından, Sâdık Efendi birinci Eminbeyzâde
Abdülkadir Bey ikinci murahhas tayin edildiler (15 Ağustos 1829). Bir ay kadar
süren müzakerelerden sonra Edirne'de 16 maddelik bir antlaşma imzalandı. Başlıca
hükümleri şunlardı:

1. Karada ve denizde çarpışmalara son verilerek, iki devlet arasında,
sınırsız bir dostluk kurulacak; bu antlaşmanın şartlarına aykırı hareket
edilmeyecektir.

2. Rusya, Boğdan ülkesini eski sınırlarıyla, Osmanlı Devleti'ne bırakacak, Eflak
bölgesinden Dobruca, Silistre, İshakçı, Pazarcık, Varna, Yanbolu, Aydost,
Kırkkilise ve Edirne ile Rumeli'de işgal ettiği bütün yerlerden geri
çekilecektir.

3. Prut nehri, eskiden olduğu gibi, Boğdan arazisine bitiştiği yerden,
Tuna'ya karıştığı yere kadar, iki devlet arasında sınır olacak, Tuna
kollarındaki bütün adalar Rusya'nın tasarrufunda kalacak, bu nehrin sağ kıyısı
Osmanlıların olacak, 10 km.'lik mesafe boşaltılacak, hiçbir tesis
yapılmayacak, adalarda Rusya hiçbir bina ve istihkâm yapmayacak, Tuna
nehrinde seyrü sefer, her iki devlet için serbest olacaktır.

4. Gürcistan ve Kafkas tarafındaki birçok eyalet, uzun zamandan beri Rusya
hudutları içine girmiş; 1828'de İran- Rusya arasındaki Türkânçay Antlaşması
gereğince Revan, Nahçıvan hanlıkları da Rusya'ya geçmişti. Bu bakımdan iki
devlet arasındaki yeni sınır, Ahıska, Poti, Anapa kaleleri Rusya tarafında;
Kars, Bayazıt, Erzurum bölgeleri Osmanlılarda kalmak üzere
düzenlenecektir.

5. Eflak ve Boğdan'a yeni haklar tanınacak, Eflak-Boğdan beyleri, yaşadıkları
sürece görevde kalacak, Eflak ve Boğdan'daki kaleler yıktırılacak, bu iki eyalette Osmanlı askeri bulunmayacaktır.

6. Akkerman Antlaşması gereğince Sırbistan'a tanınmış olan imtiyazlar, yani
Sırbistan muhtariyeti, bu antlaşma ile tekid edilecektir
(sağlamlaştırılacaktır).

7. Rus ticaret gemilerine Boğazlardan geçiş hakkı tanınacak, Rus halkından
olanlar, Osmanlı ülkelerinde serbestçe ticaret yapabileceklerdir.

8. Osmanlı Devleti, Rusya'ya, on taksitte ödenmek üzere, on bir buçuk milyon
duka altını tazminat ödeyecektir.

9. Osmanlı Devleti, 6 Temmuz 1827'de Londra'da, Rusya, İngiltere ve Fransa
arasında ve Yunanistan'ın bağımsızlığıyla ilgili antlaşmaya tam muvafakat
bildirecek; 22 Mart 1829'da bu esasa göre düzenlenen protokolü de kabul
edecek; antlaşmanın tasdikinden sonra Rusya, İngiltere ve Fransa murahhaslarıyla
birlikte ve antlaşma esaslarının uygulanmasını kararlaştırmak üzere, Osmanlı
Devleti tarafından murahhaslar tayin edilecektir.

10. Her iki devlet, savaş sırasında işgal ettikleri topraklarda genel af ilan
edecek, harp esirleri de bu antlaşmanın onaylanmasından sonra, derhal
serbest bırakılacaktır.