Dilmaçoğulları Beyliği

Doğu Anadolu'da kurulmuş olan Türk beyliklerinden birisi de Bitlis ve
Erzen'de hüküm sürmüş olan Dilmaçoğullarıdır. Bu beyliğin kurucusu
Dilmaçoğlu Mehmed (Muhammed) Bey, Sultan Alp Arslan devrinde Bekçioğlu
Afşın, Ahmed-şâh gibi Türkmen emîrleri ile Bizans idaresindeki Anadolu'ya
akınlarda bulunuyordu.

Dilmaçoğlu Mehmed Bey Malazgirt savaşına da iştirak etmişti (1071).
Daha sonra onu Haleb çevresindeki fetihlere katıldığını görüyoruz. 1085
yılında Diyarbekir alındıktan sonra Bitlis ve Ahlat da Selçuklu kuvvetleri
tarafından zapt edilmişti. Bitlis ve havalisi Mehmed Bey'in idaresine
bırakılarak ona iktâ (kullanımı verildi) edildi. Bu suretle Dilmaçoğulları
Beyliği kurulmuş oldu. Önce Kılıç Arslan'a, onun ölümünden sonra da
Ermenşahlar'a (Ahlatşahlar) bağlandı. Togan Arslan daha sonra
Artuklulardan İlgazî'ye tâbi olmuş ve bu hükümdarla beraber Haçlılara ve
Gürcülere karşı savaşmıştı.

Hüsâmeddîn Kurt zamanında (1137-1143), Irak Selçuklu sultanı Mes'ûd,
kardeşi Selçuk-şâh'a Ahlat, Malazgird ve Erzen bölgesini iktâ etmişti 1138
Selçuk-şâh bu bölgeyi tahrip ettiği gibi, halkına da kötü davranmıştı.
1192 yılında Ermenşâhlardan Begtimur Bitlis'i zapt etti. Bundan sonra
Dilmaçoğulları Beyliği Erzen ve havalisinde XIV. yüzyılına sonların kadar
hüküm sürmüş, muhtemelen Akkoyunlular devrinde tarihe karışmıştır.