San Remo Konferansı

Birinci Dünya Savaşından sonra, 19-26 Nisan 1920’de,
Osmanlı topraklarının paylaşılması ve Türkiye ile yapılacak olan Sevr Antlaşması'nın şartlarını hazırlamak için, İtalya’nın
San Remo şehrinde toplanan milletlerarası konferans.
İngiltere başbakanı, Fransa başbakanı, İtalya başbakanı ile Japonya,
Yunanistan ve Belçika temsilcilerinin katıldığı konferansta, Birinci Dünya
Savaşından mağlup olarak çıkan Osmanlı Devleti topraklarının ve
Ortadoğu petrollerinin paylaşılması görüşüldü ve Sevr (SÃ�©vres) Antlaşmasının son
biçimi tespit edildi.

San-Remo Konferansında, Osmanlı Devletinin Asya ve Kuzey Afrika’da bulunan
Arap toprakları üzerindeki bütün haklarından vazgeçmesi, bağımsız bir
Ermenistan’la Özerk bir Kürdistan’ın kurulması kararlaştırıldı. Ayrıca, Osmanlı
Devletinin eski Suriye topraklarında iki “A tipi manda” teşkil edilerek Suriye
ve Lübnan’ın Fransa, Filistin’in ise
İngiltere’nin idaresine bırakılması, Irak topraklarının da İngiltere’nin
mandasına girmesi kararlaştırıldı. Teşkil edilen A tipi manda idaresi, söz
konusu ülkelerin bağımsız sayılmasını, kendini idare edebilecek siyasî olgunluğa
erişinceye kadar manda otoritesi altında kalmasını öngörüyordu.

Konferansta, ayrıca, İngiltere ile Fransa arasında bir petrol anlaşması
imzalandı. Bu anlaşmayla Musul’un, İngiltere’nin Irak manda bölgesine dahil
edilmesi, Fransa’ya Irak petrollerinden % 25 hisse verilmesi ve petrol taşıma
kolaylıkları tanınması sağlandı.

Almanya ile Fransa arasındaki meselelerin de ele alındığı konferansta,
Almanya ordusunun büyütülmemesi gerektiği kararlaştırıldı.

San-Remo Konferansından sonra, 10 Ağustos 1920’de, Osmanlı hükümetine zorla
imzalatılan Sevr (SÃ�©vrÃ�©s) Antlaşması, Sultan Beşinci Mehmed Vahideddin
tarafından tasdik edilmediği gibi, Ankara’daki Türkiye Büyük Millet Meclisi
tarafından da kabul edilmedi. Batılı devletler arasında da, Yunanistan’dan başka
onaylayan çıkmadı. Böylece, antlaşma hukukî geçerlilik kazanmadı ve yürürlüğe
girmedi.

San-Remo Konferansı, bugün Türkiye’nin karşı karşıya bulunduğu iç ve dış
meselelere kaynaklık etmesi bakımından önem arz etmektedir. Bu konferansta
kararlaştırılan, daha sonraki antlaşmalarla kurulması sağlanan bağımsız
Ermenistan Devleti, Türkiye için dış tehdit unsuru teşkil etmektedir.

Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin bölünmesine yönelik terör
hareketlerinin fikrî tohumları San-Remo Konferansında atılmış, art niyetli
Avrupa devletlerinin destek, tahrik ve teşvikleriyle bugün, fert, aile, toplum
ve devlet hayatını etkileyici hale gelmiştir.

Harp Akademileri Komutanlığı yayınlarından "Tarihî ve Coğrafî Açıdan
Kafkasya’nın Etnik Yapısı" adlı, Mart 1993 tarihli ve 13 nolu Bilgi Notunda, San
Remo Konferansıyla ilgili olarak şu bilgiler verilmektedir: “Âzerbaycan, bugün
çok ciddî meselelerle karşı karşıya bulunmaktadır. Bu meselelerin başında da
Karabağ gelmektedir. Sahip olduğu konum itibariyle, sadece bölgedeki ülkelerin
değil, bölge dışı ülkelerin de ihtiraslarının çarpıştığı, Âzerbaycan’ın
sürdürdüğü mücadele sadece Ermeniler'e ve
Ermenistan’a karşı verilmemektedir. Onların arkasındaki Rusya Federasyonu, İran
ve batılı ülkelere karşı verilmektedir. Söz konusu uluslararası bu politikayı,
San Remo Konferansında Lord Curzon’un şu sözleri aydınlatmaktadır: 'Yeni bir
Panislamizm ve Panturanizm akımı ortaya çıkabilir. Bu ihtimali düşünen Londra Konferansı, dünya barışının devamı bakımından,
Anadolu Türkleri ile daha doğudakiler arasında, Hıristiyan bir toplumdan oluşan
bir set çekmenin, şâyân-ı arzu olduğunu düşünmüştür. Bu da yeni Ermeni Devleti
olacaktır'. Dolayısıyla bu politikada, Türk dünyasına karşı mücadele eden her
devlet, yer almaktan bugüne kadar kaçınmamıştır.”